محلول پاشی چیست؟

یکی از روش‌های شناخته شده و موثر و نسبتا مدرن، همراه با بهره‌جویی بالا در پرورش گیاهان و درختان، روش محلول پاشی است. در این روش، گیاه سریع‌تر از روش‌های دیگر مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت می‌کند و عملکرد بهتری را از خود نشان می‌دهد. ما را در این مقاله همراهی کنید تا با نکات محلول پاشی در باغداری و کشاورزی آشنا شوید.

تعریف محلول پاشی

محلول پاشی یا تغذیه از طریق برگ، روشی است که در آن با مخلوط کردن آب با مواد مغذی و مورد نیاز گیاه، محلولی حاصل می‌شود که با اسپری کردن محلول برروی برگ‌ها و اجزای سطحی گیاه، عمل کود دهی و آبرسانی صورت می‌گیرد.

چرا توصیه می‌شود از روش محلول پاشی در جهت آبیاری و کود دهی گیاهان استفاده کنیم؟

• نامتعادل بودن میزان آهک و PH خاک: میزان آهک و PH ممکن است یا بیش از حد زیاد و یا بیش از حد کم باشد که در جهت رشد گیاه قابل قبول نمی‌باشد.
• فقدان موادی همچون آهن، منگنز، روی و مس در خاک
• شوری بیش از حد آب: در صورتی که آب بیش از حد شور باشد، املاح رسوب می‌کنند و عملکرد را کاهش می‌دهند.
• خشکی، کمبود رطوبت و یا بیش از حد خاک
• ناتوانی خاک در هوارسانی درست گیاه ( تهویه نامناسب)
• سم پاشی و هجوم آفات و بیماری ها و نیز جوندگان
• دمای نامناسب بیش از حد زیاد یا پایین
• عدم دریافت نور کافی توسط گیاه
• ظهور نشانه‌های کمبود از طرف گیاه

موارد بالا جمله عواملی هستند که مانع پرورش آسان و سریع گیاه می‌شوند. آبیاری و کود دهی از طریق محلول پاشی به کمک کشاورزان و باغداران آمد و سبب شد نه تنها مصرف کود به حداقل برسد بلکه به محیط زیست نیز آسیب کمتری را وارد کند.

در شروع فصل بهار، جدالی بین میوه و دانه‌ها در جهت جذب کربوهیدرات شکل می‌گیرد. بر اثر این جدال خانوادگی گیاه، ریشه‌ها خسته شده و پرکاری خود را از دست می‌دهند و نمی‌توانند مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمایند. پس از مدتی گیاه ضغیف و ضعیف‌تر می‌شود و نیاز دارد تا با روشی کارآمد، به سرعت قوای خود را به دست آورد. به زبان ساده‌تر هرچه گیاه ضعیف‌تر باشد، جذب مواد از طریق برگ‌ها موثرتر است. محلول پاشی عملکرد 95 درصدی و 8 تا 9 برابری را در پروسه جذب ارائه می‌دهد و آن را به همان روشی تبدیل می‌کند که زندگی دوباره را به گیاه هدیه می‌دهد.

همانطور که اشاره کردیم سم پاشی و آفات، گیاه را ضعیف می‌کنند و در بسیاری مواقع موجب مرگ آن می‌شوند . محلول پاشی با تامین فسفر و پتاسیم یا همان فسفیت پتاسیم، مقاومت و دوام گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها را افزایش می‌دهد و گیاه را از سم پاشی بی‌نیاز می‌سازد.

در شرایط دیگر هنگامی که قصد دارید محصولی که در پروسه‌ی تولید آن هستید کیفیت قابل توجهی را دارا بوده و به کیفیت آن افزوده شده باشد، عمل محلول پاشی را در اواخر رشد رویشی و در هنگام رشد زایشی انجام دهید.

گیاهان آبزی و جلبک‌ها نمونه گیاهانی هستند که کاملا از طریق محلول پاشی برگ‌ها تغذیه می‌شوند.

بررسی آفات و بیماری‌ گیاه های گلخانه‌ ای

نکات مهم در محلول پاشی

برخی برای آنکه سرعت رشد گیاه بهبود یابد از مخلوط چند نوع کود یا مخلوط سم و کود استفاده می‌کنند. در چنین عملی شما باید توجه داشته باشید که آیا کودها و سم می‌توانند باهم مخلوط شوند؟ در مواردی ممکن است این آمیزش صورت نگیرد و برگ گیاه بعد از گذشت سه روز نشانه‌‎های سوختگی را از خود بروز دهد. پس بهتر است پیش از اجرای این کار به صورت گسترده‌تر، آن را آزمایش نمایید تا از عدم آسیب آن اطمینان حاصل کنید.

یکی دیگر از نکاتی که باید به آن توجه کنیم، عدم استفاده از محلول غلیظ در محول پاشی است چراکه این عمل می‌تواند برگ گیاه را به سمت سوختگی سوق دهد.

PH معقول برای محلول پاشی باید بین 4 و 6 باشد. آب محلول نیز باید شیرین بوده و املاح کمی را دربر داشته باشد تا دچار رسوب نشود. به اندازه قطرات اسپری شده برروی برگ نیز باید توجه کافی کنیم. برای مثال اگر اندازه قطرات کمتر از 100 میکرون باشد، وزش باد به راحتی می‌تواند قطره‌ها را از سطح برگ دور نماید. با استفاده و کمک گرفتن از مویان که نوعی سورفکتانت غیر یونی محسوب می‌شود، می‌توانید نیروی کشش سطحی را از بین ببرید. در نتیجه‌ی این عمل، ذرات آب مدت زمان طولانی‌تری را برروی برگ سپری می‌کنند.

برگ گیاهان جوان و نو رسیده که سطح بزرگتری را دارا هستند، بهتر به جذب محلول می‌پردازند و قطره‌های بیشتری را برروی خود جای می‌دهند.

بهترین زمان برای محلول پاشی

بهتر است محلول پاشی را صبح زود و در هنگام طلوع خورشید و یا عصر در زمان غروب خورشید، هنگامی که  دمای فضای گیاه کمتر از 29 درجه و خنک است انجام دهید. اگر دما بالا باشد، محلول اسپری شده برروی گیاه خیلی زود تبخیر شده و دیگر نمی‌تواند به درستی جذب گیاه شود. همچنین گیاه باید پیش از انجام محلول پاشی سرشار از آب باشد تا جذب از طریق دریچه‌های برگ به راحتی انجام گیرد. سرعت باد نیز باید در نظر گرفته شود. باد باید سرعت حداقلی، برابر با 8 کیلومتر بر ساعت را دارا باشد تا قطره‌های اسپری شده برروی گیاه چکه نکنند.

توجه داشته باشید که پس از مدت کوتاهی از درست کردن محلول، آن را برروی گیاهان اسپری کنید و از اسپری کردن محلولی که مدت زمان زیادی از بوجود آمدن آن گذشته است، اجتناب کنید.

هر یک از عناصر مورد نیاز گیاه سرعت جذب متفاوتی داشته و نیاز به مدت زمان‌های مختلفی برای انجام عمل جذب دارند؛ بنابراین بهتر است تا تفاوت‌های این عناصر را بشناسید تا محلول پاشی اثربخشی بهتری برروی محصول شما داشته باشد. در ادامه مدت زمان مورد نیاز جهت جذب حدود نیمی از محلول توسط گیاه در هر عنصر را شرح داده‌ایم: در ادامه مدت زمانی که طول می‌کشد هر عنصر جذب گیاه شود را شرح داده‌ایم

1. پتاسیم: پتاسیم پس از انجام محلول پاشی 10 تا 24 ساعت زمان نیاز دارد تا جذب برگ شود.
2. فسفر: پس از گذشت 5 تا 10 روز فسفر برروی گیاه اثر می‌گذارد.
3. نیتروژن: نیتروژن کمترین زمان جذب را نیاز دارد و پس از گذشت 30 دقیقه تا 2 ساعت اثر بخشی خود را نشان می‌دهد.
4. کلسیم: این عنصر به 1 تا 2 روز زمان برای جذب‌پذیری نیاز دارد.
5. گوگرد: پس از گذشت 8 روز گوگرد به گیاه نفوذ پیدا می‌کند.
6. منیزیم: 2 تا 5 ساعت زمان برای جذب منیزیم توسط گیاه لازم است.

با توجه به مواردی که ذکر کرده‌ایم، توصیه می‌شود پس از اولین محلول پاشی به مدت دو هفته به گیاه استراحت بدهید تا عناصر را به طور کاملی جذب کنند و بعد از دو هفته باری دیگر محلول پاشی کنید. از معایب محلول پاشی بیش از حد می‌توان به گرد آمدن نمک برروی گیاه اشاره کرد.

اما توجه داشته باشید که برخی از گیاهان مستعد استرس هستند و به همین علت کمبود مواد مغذی را تجربه می‌کنند. در چنین استثناهایی پیشنهاد می‌شود به طور مداوم محلول پاشی را انجام دهید.

چگونه محلول پاشی انجام دهیم؟

محلول پاشی با توجه به نوع، محیط گیاه، عناصر مورد نیاز گیاه و دلیل استفاده از محلول پاش، اثرات و واکنش‌های متفاوتی برروی گیاه می‌گذارد. برای نمونه فرایند محلول پاشی زعفران را بری شما توضیح داده‌ایم:

زعفران یکی از محصولات مهم ما ایرانی ها بوده که به شکل گسترده‌ای به کشورهای دیگر صادر می‌شود. کمک گرفتن از روش محلول پاشی راندمان تولید گیاه زعفران را به خوبی افزایش می‌دهد. همانطور که می‌دانید کود یکی از عوامل مهم و مورد توجه در محلول پاشی است و در انتخاب کود با توجه به گیاه باید دقت شود. گیاه زعفران به کود‌هایی که شامل نیتروژن، پتاسیم، فسفر و همچنین عناصر ریز مغذی‌ای مانند روی، مس، آهن و منگنز را دارا هستند، نیاز دارد.

فصل سرما بهترین زمان جهت محلول پاشی گیاه زعفران است. هنگامی که گیاه زعفران به ارتفاع 20 سانتی‌متر رسید و وزش باد در شرایط متعادلی بود، محلول پاشی انجام گیرد.

مزایای کود دهی زعفران به روش محلول پاشی:

• گل‌دهی در فصل آتی بهبود می‌یابد.
• سرما و تغییرات محیطی اثرات کمتری برروی گیاه می‌گذارند و گیاه مقاوم‌تر می‌شود.
• انواع بیماری‌ها و آفات دیگر دامن‌گیر گیاه نمی‌شوند و زندگی گیاه تداوم پیدا می‌کند.
• زعفران رنگ و بوی بهتری را تجربه می‌کند.
• گیاه ترغیب می‌شود تا فتوسنتز بیشتری را به عمل بی‌آورد.

کودهای مناسب محلول پاشی

1. کود مونوفسفات پتاسیم
2. کود نیترات کلسیم
3. فروت ست
4. جلبک دریایی
5. کود پتاس

کود مونوفسفات پتاسیم :

همانگونه که از اسم این کود مشخص است مقادیر زیادی از فسفر و پتاسیم در این کود استفاده شده‌اند. اگر قصد دارید راندمان بالایی را به گیاه خود هدیه دهید، در ابتدای فصل بهار هنگامی که گیاهان شروع به تولید میوه کرده‌اند، محلول پاشی مونوفسفات پتاسیم را اعمال کنید.

کود نیترات کلسیم:

این کود کلسیم مورد نیاز گیاه را تامین می‌کند و به رشد سلولی می‌افزاید. در هنگام بهار بهتر است یک دوره محلول پاشی نیترات کلسیم انجام شود و در صورت مشاهده‌ی فقدان کلسیم، برای بار دوم در فصل تابستان تغذیه برگی انجام دهید.

کود فروت ست:

این نوع محلول پاشی بیشتر برروی درختان صورت گرفته و راندمان آن‌ها را در جوانه‌زنی و گلدهی بهتر می‌کند. این کود درخت را دربرابر سرمازدگی و بیماری‌ها مقاوم می‌سازد و تاثیر محیط اطراف را برروی گیاه کاهش می‌دهد.

کود جلبک دریایی:

این کود سرشار از اسیدهای آمینه و مواد معدنی بوده و در پرورش پسته از کود جلبک دریایی برای محلول پاشی استفاده می‌شود. در اوایل بهار به دلیل ظهور برگ‌های نو رسیده‌ی پسته واکنش بهتری از خود نشان می‌دهد و عملکرد خود را به درستی نشان می‌دهد.

کود پتاس:

مقاوم ساختن گیاهان در برابر بیماری‌ها از ویژگی‌های مثبت این نوع کود است. هنگامی گیاه به طور مداوم و متداول در مسیر رشد قرار دارد از محلول پاشی کود پتاس استفاده می‌شود تا عمر گیاه بیشتر شود. استفاده از این کود در دمای بالا توصیه نمی‌شود چرا که برگ‌ها را به سمت سوختگی سوق می‌دهد.

جمع‌بندی

در مقاله بالا نکاتی را ذکر کردیم و بایدها و نبایدهایی را برای شما شرح دادیم که ضروری است آن‌ها را بدانید و به آن‌ها عمل کنید تا در جریان محلول پاشی محصولات شما دچار اختلال در رشد و تولید میوه نشوند.